Terwijl vrijwilligers van de Voedselbank in Rotterdam kratten aan het vullen zijn, arriveert bij de Voedselbank Spijkenisse de eerste vrachtwagen met pallets. Het is donderdagochtend 10 uur. De chauffeur is nog maar net uitgestapt en hij stormt direct op ons af wanneer hij onze camera’s ziet. Hij blijkt een fervent hobby fotograaf uit Rozenburg en als hulpmiddel gebruikt hij ook een Nikon camera. De specs worden even besproken en de lenzen (goed)gekeurd. De band is gesmeed, de toon is gezet, het uitladen kan beginnen.
Vestiging Spijkenisse is zowel uitgiftepunt als de verdeelplek voor andere uitgiftepunten op het eiland. Even voor de topografisch minder bedeelden: Spijkenisse ligt op het Zuid-Hollandse eiland Voorne-Putten. Andere eilanden die deze Voedselbank bedient zijn onder meer Rozenburg, Goeree-Overflakkee en de Hoeksche Waard. Vrijwilligers van Oud-Beijerland (Hoeksche Waard) zijn inmiddels druk doende hun spullen bij elkaar te scharrelen. Het beeld is eigenlijk overal hetzelfde: mensen die lol hebben in het, vrijwillige, werk dat ze doen in combinatie met een enorme toewijding. Eigenlijk zoals elk werk, betaald of niet, zou moeten zijn.
Eén pallet springt extra in het oog, naast die vol gestapeld met zuivel, aardappels en chocokoekjes. Deze pallet is gevuld met dozen, met daarop namen van kinderen en hun geboortedatum. Later krijgen we te horen dat dit dozen zijn van de Stichting Jarige Job. Deze dozen zijn gevuld met traktaties, slingers en cadeautjes. Kinderen uit arme gezinnen krijgen op deze manier toch een verjaardagsfeest zoals ieder kind dat verdient. Tevens kunnen ze trakteren op school. En zo wordt hier ook aan ogenschijnlijk kleine dingen gedacht.
Na al deze ochtendrituelen is het ’s middags tijd voor het krattencircus à la Spijkenisse. Vrijwel ongemerkt is iedereen, zo’n 25 mensen, binnen gedruppeld. Het laatste nieuws wordt nog even uitgewisseld. Anderen zijn geconcentreerd bezig de houmous in de koeling te stallen. Kartonnen dozen worden vast open gerukt en plastic verpakking weggesneden. Kort na 1 uur wordt de eerste krat gelanceerd, met een zak aardappels als extra bodem. In een razend tempo vullen de vrijwilligers de kratten met frisdrank, koekjes, appels en maaltijdsoepen. Net als in Rotterdam heeft iedereen zijn eigen rol. Dat geldt voor zowel de scholieren, die hier stage lopen, als de oude(re) garde.
Terwijl ik foto’s loop te maken komt een vrijwilligster even snel naar me toe en pakt me de arm. Ze wijst naar een wat oudere dame die het hoogste woord heeft en met zwierige bewegingen de kratten vult. “Die dame daar hè? 90 jaar! Negentig!!”. Ik sta even ietwat perplex. Ja, de vrouw in kwestie is duidelijk een van de senioren, maar 90 jaar is bepaald niet wat ze uitstraalt. Men zegt dat ze met haar 90 lentes de oudste vrijwilligster van Nederland is.
Later vertelt ze dat ze het werken hier grandioos vindt. Toen ze een tijdje terug rust moest houden vanwege een gebroken wervel baalde ze enorm. Ze miste de club mensen om zich heen. “En”, gaf ze aan, “door het contact met al die mensen blijf ik helder in mijn hoofd”. In die opzet is ze zeker geslaagd, want als iemand niets ontgaat dan is zij het wel.
Voor ik het weet staan er 300 gevulde kratten opgestapeld. Tijdens het vullen komt een auto van het Rode Kruis voorgereden om de eerste pakketten voor Rozenburg in te laden. Nog voordat hij op pad gaat arriveert een vrachtwagen om bulk komt op te halen voor andere voedselbanken op het eiland. Eigenlijk gaat het zo een aantal uur door en alles met een natuurlijke en authentieke saamhorigheid.
Als alle kratten zijn gevuld en opgeslagen valt het me op dat er behalve appels verder weinig vers voedsel in de kratten zit. Dat blijkt een correcte vaststelling. Klanten van de Voedselbank Spijkenisse krijgen namelijk ook nog een krat gevuld met alleen maar verse producten. Met enige, terechte, trots meldt men dat dit pakket tot één van de beste van Nederland behoort. Ik kan het niet zelf vergelijken, maar ik heb het sterke vermoeden dat men gelijk heeft.
En dat voor een Voedselbank die ooit in 2005 begon met vijf pakketten. Een schok der realiteit voor de politiek van toen. Een voedselbank past immers niet in een exorbitant rijk land, was de simpele gedachte. Een nieuw, ferm beleidsspeerpunt (of zoiets) was geboren: binnen een jaar zouden voedselbanken niet meer nodig zijn. Tien jaar later verscheept Spijkenisse zo’n 550 pakketten voor het eiland.
Dat is echt niet omdat Jan en alleman maar lekker kan komen aankloppen bij de Voedselbank voor een mooie krat gratis voedsel. Nee, de landelijke regels zijn streng. Het besteedbaar inkomen mag, na aftrek van diverse lasten, niet hoger zijn dan € 110 per maand, met een toeslag per inwoner in het huishouden van € 70. Hiervoor dient men volledige openheid van financiële zaken te geven, en soms wel meer dan dat. Uitgangspunt is dat men hooguit drie jaar gebruik maakt van de Voedselbank. Men wil de mensen zo snel mogelijk weer zelfstandig maken.
De stap naar de Voedselbank is voor menigeen niet makkelijk. We horen verhalen over mensen die voor de eerste keer langs komen en in tranen uitbarsten. Zij krijgen dan in alle rust een rondleiding door de ruimte, zodat de heftigste emoties verdwijnen. Daar waar kan krijgen klanten hulp van de Voedselbank, al is het maar voor doorverwijzingen. Gaat de Voedselbank vooral om voeden, aan opvoeden wordt indien nodig/ uitgedaagd ook gedaan.
Als mensen denken een loopje te kunnen nemen met de organisatie dan hebben ze dat pijnlijk mis. Niet nakomen van een geplande afspraak? Dan een volgende keer achteraan aansluiten. Zonder melding jouw pakket niet ophalen? Dan de volgende keer een pakket minder. Sommigen noemen dat hard, maar duidelijk is het in ieder geval.
Bijtijds arriveren op vrijdagmorgen de eerste vrijwilligers van de Voedselbank uit Hellevoetsluis, Rozenburg en Brielle. Verse goederen worden verzameld. De variatie is enorm, van zuivel tot zuurkool en van bietjes tot boontjes. Het wordt eentonig, maar ook hier weer die saamhorigheid in combinatie met serieuze toewijding. Men is enorm op elkaar ingespeeld. Vrijwel ongemerkt gaat het transport de hele ochtend door.
De warme bakker komt zijn weekopbrengst afleveren: karren vol. Allemaal brood dat de bakker de voorbije week heeft verzameld. Allemaal dagvers brood dat de bakker een dag later niet meer kan verkopen. Het is dan immers niet meer dagvers. De warme bakker slaat de broden op in de vrieskast en bij aankomst in de Voedselbank gebeurt direct hetzelfde.
Aan het begin van de middag wordt de lopende band weer in gereedheid gebracht. Tijd om de verse producten in de kratten te doen. Aan het eind van de band krijgt de klant een keuze tussen een cassave of een cocosnoot. Zeker geen alledaagse dingen om te eten en zeker bij een minimaal budget. Voedselbank Spijkenisse levert dan vaak recepten zodat men ze alsnog kan gaan gebruiken. Bij de recepten houdt men dan ook rekening met de andere producten in de kratten.
Ik loop nog even naar buiten om te zien of er nog activiteiten zijn vast te leggen. Dan zie ik dat er buiten al een behoorlijke rij mensen geduldig staat te wachten totdat de Voedselbank open gaat. Even schrik ik van het beeld. De problematiek krijgt nu een gezicht. Maar ik wil dat gezicht niet zien nu, en al helemaal niet fotograferen. Dit is een project om het werk àchter de schermen te tonen. De klanten willen we op geen enkele manier in beeld brengen. Uiteraard vanwege de privacy, maar sommige mensen verkeren in dusdanige problemen dat een, terloopse, afbeelding negatieve gevolgen kan hebben. Ik ga niet willen dat door een foto een gestoorde ex-partner op foute ideeën wordt gebracht. Snel duik ik weer naar binnen.
Nog even en de klanten kunnen via een volgnummer hun kratten uitpakken en de inhoud meenemen. Het is tijd om te vertrekken, want ik kan me zo voorstellen dat mensen onrustig worden van onze aanwezigheid met twee van die camera’s ‘gevaarlijk’ dichtbij. Dan komt er een klant aan en die vindt het niet erg om op de foto te komen. Ook al is dat niet de bedoeling, fotografisch gezien rondt dit wel mooi het beeldverhaal af. Daarna zit het voor ons erop. We rijden langs de lange rij mensen. Na een ochtend regen breekt nu af en toe de zon door. Hoopvolle symboliek?
*** Geen blog missen? Vul dan hieronder uw email adres in ***
—